1. Fonetik Alfabede ə sembolü ile temsil edilen vurgusuz daraltılmış ünlü harf
Schwa olarak adlandırılan daraltılmış ünlü sesi, günlük konuşulan İngilizce’de en yaygın sesli harftir. Schwa telaffuzu, ‘short u’ /ʌ/ sesine çok yakın, çıkışı hızlı ve rahat, doğal bir sestir. Schwa’nın amacı, vurgusuz hecelerin daha hızlı telaffuzunu sağlamaktır. Böylece, konuşulan kelimelerin ana vuruşları vurgulu hecelere yerleştirilebilir.
Schwa’nın belirli bir telaffuzu yoktur. Schwa ve ‘short u’ seslerinin yakın telaffuzları nedeniyle, birçok sözlük iki sesin yazımını birleştirir ve katı bir biçimde /ə/ kullanır. Ünlü bir sesin vurgulu veya vurgusuz bir heceye rastladığını göstermek için ayrı semboller kullanılır.
Schwa iki farklı durumda ortaya çıkar:
çok heceli bir sözcüğün vurgusuz bir hecesinde
fonksiyonel bir kelimede daraltılmış sesli harf olarak
Vurgusuz bir hecede Schwa
Birden fazla hecesi olan sözcüklerde her heceye eşit vurgu yapılmaz. Üç heceli vurgu seviyesi olasıdır:
vurgulu /⬤/
ikincil vurgulu /●/
vurgusuz /•/
Her bir çok heceli sözcük tek bir vurgulu heceye sahiptir. Sözcüğün vurgulu hecesi en çok üzerinde durulan noktadır. Hecelerin geri kalanı ikincil bir vurguya sahip olabilir veya vurgusuz olabilir.
Sözcük vurgusunda, vurgulamanın tüm seviyeleri mevcuttur. İlk hece vurgulanır, ikinci hece schwa olarak telaffuz edilen vurgusuz hecedir ve üçüncü hece ikincil vurguya sahiptir.
em•pha•size
/⬤ • ●/
Birçok çok heceli sözcüğün yazıldığı gibi telaffuz edilmediği görülüyor. Bunun nedeni şudur: schwa yazımın değil hece vurgusunun bir işlevidir.
Aşağıdaki örneklerde, her bir ünlü harfle yazılan schwa sergileniyor. schwa içeren heceler kalındır.
Vurgulu heceler için bile, bazı sözlükler schwa/ə/ ve ‘short u’/ʌ/ için ayrı bir sembol kullanmazlar. Schwa, kullanılan tek sembol olduğunda, kelimenin /ʌ/ ile telaffuz edildiği varsayılabilir.
Fonksiyonel Kelimelerle Schwa
Schwa’nın uygun kullanımı, konuşmacıların İngilizce cümle vurgu kalıplarını benimsemesine ve sürdürmesine yardımcı olur. Fonksiyonel kelimeler olarak adlandırılan belirli dilbilgisel kelimeler, sözlü İngilizce’de iki farklı telaffuz içerebilir: bir alıntı biçimi ve daraltılmış bir biçim.
1. can (*citation form): /kæn/, (*reduced form): /kən/
Daraltılmış telaffuzların amacı, sözcüklerin konuşma arka planına girmesine yardımcı olmaktır, sözcüklerin anlamı ise önem kazanmaktadır.
Tamamen tek başına telaffuz edilen kelimeler, sözlüklerde gösterildiği gibi ‘alıntı’ ya da ‘sözcüksel’ biçimlerini alırlar, ancak en yaygın kullanılan İngilizce sözcüklerin çoğu, daraltılmış söyleyişlere maruz kaldıkça sıklıkla biçim değiştirir (ve/veya ses değiştirir). Bu daraltmalar, esas olarak konuşmacının birleşik dilbilgisel varlıklar olarak iletmek istediği sözcük gruplarını ritmik olarak bütünleştirme süreci tarafından uygulanan baskıların sonuçlarıdır.
*citation form : Sözlü olarak ifade edilen bir sözcük, normal konuşma akışında üretildiği zaman, biçimden ayırt edildiği gibi, gösterim amacıyla alıntılandığı zaman, izole edilmiş halde üretilir.
*reduced form : En sık karşılaştığımız konuşma türü, gündelik konuşmadır, ifadeye özel bir önem verilmediğinde gayri resmi durumlarda kullanılan gündelik konuşmadır.
Fonksiyonel Kelimeler
İçerik kelimelerinin aksine, fonksiyonel sözcükleri (dilbilgisel sözcükler olarak da adlandırılır), küçük sözcüksel anlamları olan veya belirsiz bir anlama sahip olan kelimelerdir, bununla birlikte bir cümlede diğer sözcüklerle dilbilgisel ilişkileri ifade etmeye hizmet ederler. Fonksiyonel kelimeler kapalı sınıf kelimelerdir. Diller bu sete kolayca yeni kelimeler eklemez. Her zaman nispeten az sayıda ve değişime karşı dayanıklıdırlar. Bunlar sözcük olarak verimsizdir ve genellikle yazılımsal formda değişmezdir.
Örnekler
Prepositions:
of, at, in, without, between
Pronouns:
he, they, anybody, it, one
Determiners:
the, a, that, my, more, much, either,
neither
Conjunctions:
and, that, when, while, although, or
Auxiliary:
verbs be (is, am, are), have, got, do
Particles:
no, not, nor, as
to /tu:,tə/ are /ɑ:,ə/ was /wɒz,wəz/ from /frɒm,frəm/ there /ðeə,ðə/ can /kæn,kən/ her /hɜ:,hə/ for /fɔ:,fə/ were /wɜ:,wə/ at /æt,ət/
Neden fonksiyonel sözcükler bir schwa ile telaffuz edilir?
İlk fonksiyonel kelime güçlü ve sonrada bir schwa ile zayıf söylenir.
Zayıf olduklarında birçok fonksiyonel sözcük bir schwa ile telaffuz edilir.
Bir fonksiyonel kelime vurgulanmışsa, bir schwa ile telaffuz edilemez.
Anlamlı Kelimelerde Schwas
The schwa is found in unstressed syllables of content words: MACHINE, SOLDIER, CORRUPT, PURSUE, and you’ll notice that on these syllables, the spelling is any of a, e, o, u, making it hard to spot a schwa on spelling alone. It helps to know where the stress in the word is – a schwa is never on the stressed syllable – listen again:
Tüm Sesli Seslerin Üçte Biri
/ə/ appears roughly once in every three vowel sounds a native GB English speaker makes. If you think of any word with three or more syllables, you’ll probably find a schwa in it somewhere…. amazing. If you happen to think of any intriguing words with three or more syllables that don’t contain a schwa, please post them in the comments section below.
Schwas in Accents
The schwa doesn’t change an awful lot in different English accents, though you might find slightly fewer up North in content words like ACCENT – which could be ACCENT in the South. Posh speakers might make a more open schwa if it’s at the end: PAINTER, SOFA. Cockney speakers do the same: WATER, CHINA.
Schwas we don’t Pronounce
In some word endings containing the sounds /m,n,l/ like FATHOM, PASSION or LITTLE, the schwa sound can be omitted, leaving a syllable without a vowel sound – known as a syllabic consonant. Omitting a schwa also tends to happen before /r/ in words like CAMERA, DICTIONARY and HISTORY, which would be /ˈkamərə/, /ˈdɪkʃənəri/, and /ˈhɪstəri/ in slower speech. In all of the above examples, the option of removing the schwa is normally shown in dictionaries with brackets:
Linking Schwas with /r/
When a word ends in a schwa sound and the following word begins with any vowel sound, most GB speakers will join the words with /r/: MOTHER_AND SON, FURTHER_AWAY, this is known as ‘linking r’. This will even occur where there is no ‘r’ in the spelling: BANANA_AND APPLE, ANNA_EDWARDS.
Schwa Invasion
It seems that the schwa is invading more and more words, so KIND OF becomes /kənəv/ as in “It’s kind of cool” and LET’S GET becomes /ləsgət/ as in “Let’s get ready!”.
*You may be followed at https://vdemir.github.io .
